آشنایی با دستگاه مولتی‌متر

تست قطعات الکترونیکی یکی از ضروری‌ترین مباحث در تعمیرات بردهای الکترونیکی می‌باشد. در این مقاله قصد داریم تا با دستگاه مولتی‌متر و روش استفاده از آن آشنا شویم.

مولتی‌متر (Multimeter) چیست؟

مولتی‌متر دستگاهی است که بسته به نوع و مدل آن می‌توان برای مشاهده چندین کمیت الکتریکی از قبیل ولتاژ یا اختلاف پتانسیل، جریان، ظرفیت خازن، تست دیود و تست اتصال کوتاه و مقاومت الکتریکی از آن استفاده کرد. همچنین می‌توان توسط آن سلامت قطعات یا مشخصات یک قطعه را ارزیابی کرد به همین دلیل به آن اندازه‌گیری چندگانه یا مولتی‌متر می‌گویند.  

مولتی‌مترها را می‌توان به دو دسته کلی آنالوگ و دیجیتال تقسیم بندی کرد. در این مقاله با مولتی‌مترهای دیجیتال و طرز استفاده از آن آشنا خواهیم شد. 

مولتی‌متر دیجیتال و روش استفاده از آن 

مولتی‌مترهای دیجیتال به دو نوع Auto Range و Manual تقسيم بندی می‌شوند.

در نوع Manual، برای اندازه گیری هر پارامتر نظیر ولتاژ، مقاومت و … باید محدوده مورد نظر را روی مولتی‌متر انتخاب کنیم. مولتی‌متر دارای یک سلکتور (انتخاب کننده) مشخص کننده کمیت های الکتریکی است که برای استفاده از آن لازم است شما با هر کدام از آن کمیت‌ها آشنا باشید که برای هریک، یک واحد مشخص اندازه‌گیری تعیین می‌شود. مثلا اگر می‌خواهیم ولتاژ 12 ولت را اندازه‌گیری کنیم باید سلکتور مولتی‌متر را در قسمت ولتاژ روی 20 قرار دهیم که بتوانیم ولتاژهای زیر 20 ولت را با دقت خوبی اندازه‌گیری کنیم.

انواع مختلف مولتی‌مترهای دیجیتالی قادر به اندازه گیری ولتاژ از چند صد میلی ولت تا 1000 ولت به صورت خودکار هستند و نیاز به تنظیم رنج دستی ندارند، فقط کافیست کاربر برای مثال جهت انتخاب ولتاژ AC سلکتور را روی قسمت AC و جهت انتخاب ولتاژ DC سلکتور را روی قسمت DC قرار دهد.

در شکل 1 مولتی متر Auto Range و Manual نشان داده شده است.

شکل 1 مولتی متر Auto Range (سمت چپ) و مولتی متر Manual (سمت راست)

طریقه‌ی قرار گرفتن ولت‌متر، آمپرمتر و اهم متر در مدار  

1. استفاده از مولتی متر برای اندازه گیری ولتاژ (ولت متر): این وسیله برای اندازه گیری اختلاف پتانسیل بین دو نقطه مدار استفاده می شود. بدین صورت که ولت متر را با توجه به ولتاژ مربوطه تعیین و آن را به صورت موازی در مدار قرار می دهیم و دو سر سیم ها به دو نقطه مورد اندازه گیری و دو سر دیگر به COM و V مولتی متر وصل می شود. باید دقت داشت که شروع اندازه گیری باید از رنج های بزرگتر باشد تا باعث صدمه خوردن به ولت متر نشود. 
2. استفاده از مولتی متر برای اندازه گیری جریان الکتریکی (آمپرمتر): برای اندازه گیری شدت جریان گذرنده از یک شاخه مدار آمپرمتر را به صورت سری در مدار قرار می دهیم برای این کار باید ابتدا آن قسمت مدار را که می خواهیم جریان آن را اندازه گیری کنیم باز نماییم تا بتوانیم دستگاه را به آن متصل کنیم سپس دو سر قطع شده را به COM و mA یا A وصل می کنیم.
3. استفاده از مولتی متر برای اندازه گیری مقدر مقاومت الکتریکی (اهم متر): برای اندازه گیری مقاومت، مولتی متر را در حالت Ω قرار داده و دو سر مقاومت را از طریق سیم های رابط به COM و V Ω  وصل می کنیم که در این حالت مقدار مقاومت بدست می آید.