انواع جرثقیل

تعریف جرثقیل

جرثقیل (crane) ماشینی است که برای بلند کردن ، پایین آوردن و جابجایی افقی به کار برده می شود .

در نیمه اول قرن بیستم با رشد جمعیت و پیشرفت فنون و صنعت ، انواع مختلفی از جرثقیل ها و بالابرها متفاوت از نمونه های گذشته شان ساخته شدند . برای مثال ، در کشورهای اروپایی به علت کمبود زمین و رشد صنعت ساختمان ، برای دسترسی آسان و ایمن به ارتفاع های بلند ، جرثقیل های برجی (Tower Crane) ساخته شد . در کشور آمریکا استفاده از جرثقیل های متحرک (Mobile and Locomotive Crane) با قابلیت نصب بر روی خودرو به منظور جابه جایی بار در داخل شهرها و صنایع ساختمانی رایج گردید .

استانداردهای طراحی جرثقیل

کلیه جرثقیل ها از تجهیزات و قوانین مکانیکی ، هیدرولیکی ، برقی و پنوماتیکی برای بلند کردن و پایین آوردن بار استفاده می کنند . طراحی جرثقیل مطابق با استانداردهای معتبر و مورد تایید صورت می گیرد . تمامی مواد و تجهیزات به کار رفته در ساختمان جرثقیل مطابق با استانداردهای رایج و یا مشابه زیر است :

BS1757 (BS: British Standard) سازمان استاندارد انگلستان

ASME B30.1-25(ASME: American Society and Of Mechanical Engineers) ، انجن مهندسین مکانیک آمریکا

OSHA (Occupational Safety and Health Administration) ، اداره ی ایمنی و بهداشت حرفه ای آمریکا

(AS: Australian Standard) AS 1418, 2550 استاندارد استرالیا

(API: American petroleum Institute) ، موسسه نفت آمریکا

(DOE: Department of Energy) DOE-STD_1090_2004 وزارت انرژی آمریکا.

جرثقیل ها باید طوری طراحی و ساخته شوند که تمام قسمت های آنها به طور ایمن قابل روغن کاری ، بازرسی و تعمیرات باشد .

پلاک شناسایی جرثقیل

برای شناسایی جرثقیل ، از پلاک شناسایی آن با مشخصات زیر استفاده می شود :

سازنده دستگاه
مدل دستگاه
شماره سریال (که روی شاسی اصلی دستگاه حک شده است)
سال ساخت (میلادی)
تناژ دستگاه

این پلاک شناسایی باید در معرض دید باشد و از مخدوش شدن و آسیب دیدن آن جلوگیری شود و معمولا در قسمت های سینی گردان (Turn Table) ، شاسی اصلی و گاه اتاق راننده نصب می شود .

انواع جرثقیل ها بر اساس استانداردهای معتبر

جرثقیل ها بر اساس استانداردهای مختلف طبقه بندی شده اند که در اینجا به چهار استاندارد اصلی زیر اشاره می شود :

استاندارد وزارت انرژی آمریکا (DOE: Department Of Energy)

انجمن مهندسین مکانیک آمریکا ASME: American Society and Of Mechanical Engineers))

استاندارد انگلستان (BS: British Standard)

استاندارد کانادا (CSA)

با توجه به وضعیت کنونی استفاده از جرثقیل ها در صنایع مختلف کشور انواع پرکاربرد و رایج جرثقیل ها طبق دسته بندی زیر شرح داده خواهد شد . لازم به یادآوری است که ویژگی های کاربردی اصلی همه جرثقیل های متحرک تقریبا در مراجع مختلف با هم برابر است و شامل موارد زیر می باشد :

توانایی تنظیم طول بوم
توانایی تنظیم زاویه های بوم
توانایی بالا و پایین بردن بار
توانایی چرخاندن بار
توانایی حرکت در محوطه کار

1. جرثقیل های متحرک (Mobile Crane) :

بوم تراک یا نصب روی کامیون (Boom Truck) که شامل سه نوع زیرند .

- (Centre Mounting , Behind Cab Mounting , Rear Mounting)
- بوم تراک ها برای جابه جایی بارهای سبک و حمل آن ها در مسافت های تقریبا زیاد به کار می روند .
- جرثقیل بوم مفصلی ، برای حمل و جابه جایی بار در مکان هایی که فضای کمی برای عملیات وجود دارد به کار می رود .
جرثقیل های نصب بر روی کشنده از نوع جرثقیل های متحرک بوده و برای جابه جایی بارهای سنگین و نیمه سنگین به کار می رود . این نوع جرثقیل ها بر دو نوع بوم تلسکوپی (هیدرولیکی) و بوم خشک (مشبک) هستند .
جرثقیل بوم خشک (مشبک) زنجیری (Lattice Boom Crawler) معمولا برای جابه جایی بارهای نیمه سنگین و سنگین به کار می رود.
جرثقیل کارگاهی تک کابین(Rough Terrain) این جرثقیل ها به این دلیل که در زمین های ناهموار می توانند کار کنند و قدرت مانور زیادی دارند به این عنوان نامیده شده اند .

2. جرثقیل های برجی (Tower Crane) :

این جرثقیل ها به سه نوع خود برپا ، برجی سر صاف و برجی سرچکشی تقسیم شده اند .

3. جرثقیل های دروازه ای (Gantry Crane) :

این نوع جرثقیل ها به جرثقیل دروازه ای ستونی ، نیمه دروازه ای ، جرثقیل دروازه ای انبار (روباز) و جرثقیل دیواری تقسیم بندی می شوند . معمولا در بنادر و کارخانجات برای جابه جایی بارها با ابعاد و وزن محتلف و جابه جایی کانتینرها و … به کار می روند .

4. جرثقیل هایی که در بنادر و کشتی ها کاربرد دارند و به انواع رایج زیر تقسیم بندی شده اند .

5. جرثقیل های نصب شده بر روی قطار (واگن)

که معمولا بوم خشک سنگین بوده و به دو نوع قلاب ساده و قلاب آهن ربایی (مغناطیسی) تقسیم می شوند .

6. جرثقیل سقفی (Overhead Crane):

جرثقیلی است با پل متحرک حامل بالابر ثابت یا متحرک که با مکانیزم های خاص بالابری کار می کند و بار را جا به جا می نماید . این نوع جرثقیل معمولا در داخل سوله ها و کارخانجات و کارگاه ها برای جابه جایی بار کاربرد بسیاری دارد .