سیستم های اعلام حریق

سيستم هاي رديابي و اعلام حريق كه در ساختمان ها و مجموعه هاي ساختماني نصب مي شود معمولا براي تامين دو هدف عمده يعني حفاظت از زندگي افراد و صيانت از اموال در نظر گرفته مي شود. اهداف ديگري كه ممكن است علاوه بر موارد ياد شده مورد توجه قرار گيرد شامل حفاظت از محيط زيست و تداوم امور مي باشد.

به طور كلي كليه ساختمان ها بنا بر الزام قانوني و بر حسب ارزيابي خطر آتش سوزي به وسيله كارشناسان حفاظت از حريق، به نوعي سيستم رديابي و اعلام حريق نياز دارند.

يادآوري : در مكان ها و فضاهاي خيلي كوچكي كه به صورت نسبتا باز طراحي شده و بروز حريق به سرعت توسط متصرفان قابل تشخيص بوده و افراد مي توانند يكديگر را با صدا زدن يا با وسايل مكانيكي ساده مانند زنگ دستي آگاه نمايند نياز به سيستم اعلام حريق نخواهد بود.

سيستم اعلام حريق خودكار معمولا به منظور آشكارسازي حريق در مراحل اوليه وقوع آن به كار مي رود تا با كشف به موقع آن بتوان :

الف افراد را از وقوع حريق آگاه ساخت

ب براي فرار افراد و نجات كساني كه در معرض خطر قرار دارند اقدام كرد.

پ اقدامات لازم براي خاموش نمودن حريق و درخواست كمك از سازمان هاي آتش نشاني را به موقع به عمل آورد.

ت سيستم هاي خودكار خاموش نمودن آتش را فعال نموده و در نهايت باعث كاهش تلفات جاني و خسارات احتمالي گردد.

در موارد زير سيستم رديابي و اعلام حريق خودكار بايد مورد استفاده قرار گيرد :

الف در مواردي كه سيستم رديابي و اعلام حريق خودكار بخشي از يك راه حل مهندسي حريق باشد.

ب در مواردي كه در سيستم هاي حفاظت از حريق از درب هاي خودبسته شو يا سيستم هاي كنترل دود استفاده مي شود.

پ در مواردي كه پايين بودن سطح تصرف در ساختمان يا بخشي از آن، به گونه اي است كه ممكن است پيش از آگاهي ساكنان از وقوع حريق، به راه هاي فرار از حريق صدمه و آسيب وارد شود.

سيستم هاي اعلام حريق دستي اغلب در اماكن و كارگاه هايي كه هيچ كس نمي خوابد يا افراد به طور شبانه روزي بيدار بوده و مشغول كارند و احتمال آتشسوزي ضعيف است، كفايت ميكند، ليكن در مكان هايي كه افراد مي خوابند بايد علاوه بر سيستم هاي دستي از سيستم هاي اعلام حريق خودكار نيز استفاده شود.

استفاده از شستي هاي دستي در كليه موارد اجتناب ناپذير است زيرا حتي در ساختمان هايي با سيستم رديابي و اعلام حريق كامل نيز وجود شستي هاي دستي اعلام حريق از ارزش ويژه اي برخوردار است. افرادي كه در مجاورت حريق قرار دارند معمولا زودتر از آشكارسازهاي خودكار حريق مي توانند با استفاده از اين گونه شستي ها سيستم اعلام حريق را فعال نمايند.

سيستم هاي متعارف

سيستم هاي رديابي و اعلام حريق متعارف كه در اشكال مختلف از سال ها پيش موجود بوده است اگرچه تغييرات كمي در تكنولوژي آن بوجود آمده ولي طرح و قابليت اطمينان به آن افزايش چشمگيري داشته است. اين گونه سيستم ها صدها هزار ساختمان هاي مختلف را طي ساليان بسياري در سراسر جهان حفاظت نموده است. يك سيستم اعلام حريق متعارف اغلب انتخاب طبيعي براي استفاده در ساختمان هاي كوچك و مواردي است كه محدوديت بودجه وجود دارد. در يك سيستم اعلام حريق متعارف معمولي مغز متفكر سيستم در پانل مركز كنترل آن استقرار دارد، كه علايم را از آشكارسازهاي متعارف يا شستي هاي دستي در هر منطقه حريق دريافت نموده و به وسايل ديگر مانند زنگ اعلام حريق يا تجهيزات راه دور منتقل مي نمايد.

منطقه بندي :

در اينگونه سيستم ها به منظور تسهيل در تعيين نقطه حريق در ساختمان و كنترل آن، ساختمان مورد حفاظت به شماري منطقه حريق تقسيم مي شود و آشكارسازهاي حريق متعارف معمولا از طريق مدار اختصاصي هر منطقه به پانل مركز كنترل حريق متصل مي شود به گونه اي كه هر مدار حفاظت يك منطقه هشدار حريق را پوشش مي دهد. پانل مركز كنترل حريق معمولا داراي شمار معيني مدار مي باشد. هر مدار درون يك منطقه هشدار حريق به چندين آشكارساز يا شستي دستي متصل است كه داراي دو حالت عادي و غير عادي است كه حاكي از وضعيت ساكت و هشدار مي باشد. وضعيت هر مدار درون منطقه حريق بر روي پانل كنترل هشدار حريق با نشان دهنده هاي ديداري مشخص مي شود.

نقشه شماتيك نمونه يك سيستم اعلام حريق متعارف ساده در شكل زیر ارايه شده است. در اين شكل يك پانل كنترل، دو مدار براي دو منطقه رديابي حريق (يكي از نوع سيستم بسته و يك مدار از نوع سيستم باز، منبع تغذيه برق عادي و منبع تغذيه برق اضطراري، و مدار هشدار با زنگ حريق نشان داده شده است.

سيستم رديابي و اعلام حريق آدرس پذير

اين گونه سيستم ها كه در آن سيگنال هاي ارسالي از هر يك از آشكارسازها، شستي هاي دستي يا ديگر لوازم به دستگاه هاي كنترل و نمايشگر به صورت انفرادي قابل شناسايي است، معمولا داراي 1 تا 8 مدار و گاهي تا 30 مدار مي باشد. در اين نوع سيستم مدارها به صورت حلقوي است، به گونه اي كه دو رشته سيم از مركز اعلام حريق به كليه آشكارسازها و شستي هاي مدار مربوط متصل شده و نهايتا به مركز مزبور باز مي گردد و تشكيل یک حلقه یا لوپ (SLC loop) را مي دهد. هر حلقه بر حسب پروتكل مربوط ممكن است داراي چند صد وسيله شامل آشكارسازها، شستي هاي دستي و مدول هاي ورودي يا خروجي باشد.

در برخي پروتكل ها هر مخلوطي از آشكارسازها و مدول هاي ورودي / خروجي قابل استفاده بوده و در برخي ديگر پنجاه درصد از ظرفيت كانال به آشكارسازها / سنسورها و پنجاه درصد ديگر به مدول هاي ورودي / خروجي اختصاص دارد . هر مدار SLC بر حسب سازنده ممكن است از چند تا چند صد دستگاه را كنترل و پاسخگويي كند. سيستم هاي بزرگ ممكن است داراي مدارهاي SLC چندگانه باشد.

هر وسيله يا دستگاه بر روي مدار SLC داراي آدرس اختصاصي خود است به گونه اي كه پانل كنترل مركزي از شرايط وسيله متصل به آن آگاهي مي يابد.

نمونه يك سيستم رديابي و اعلام حريق آدرس پذير آنالوگ در شكل زیر ارائه شده است :

مقايسه سيستم هاي آدرس پذير با سيستم هاي متعارف

سيستم هاي آدرس پذير در مقايسه با سيستم هاي متعارف داراي تفاوتهاي زير مي باشد :

پانل نشان دهنده محل وقوع حريق داراي يك صفحه LCD است كه معمولا بجاي يك چراغ مشخص كننده منطقه حريق، محل نصب آشكارساز را شناسايي و نشان مي دهد.

– هر آشكارساز يا شستي دستي داراي آدرس اختصاصي است.

– آشكارسازها به صورت مدار حلقه اي سيم كشي مي شود.

– منطقه بندي حريق براي سهولت در مكان يابي امكان پذير است ولي اجباري نيست.

– وجود صفحه كليد(keypad) بجاي كليدهاي جداگانه

– وجود واسط هاي لازم براي ارتباط با سرويس هاي ديگر در ساختمان

ويژگي هاي مدار حلقه اي :

مدارهاي حلقه اي در سيستم هاي آدرس پذير در مقايسه با مدارهاي شعاعي در سيستم هاي متعارف داراي امكانات اضافي زير است :

– عملكرد آشكارساز ها به طور مداوم كنترل مي شود.

– در صورت بازشدن مدار از يك طرف سيستم مي تواند از طرف ديگر ارتباط برقرار نمايد.

– داده ها داراي قابليت انتقال مي باشد كه ممكن است براي كنترل خروجي ها مانند سرويس هاي مكانيكي ، از كارانداختن دستگاه ها و سرويس هاي ورودي همچون كليد شناورها، پمپ هاي آتش نشاني و غيره به كار رود.

امتيازات سيستم هاي آدرس پذير

به طور كلي سيستم هاي اعلام حريق آدرس پذير در مقايسه با سيستم هاي متعارف از امتيازات زير برخوردار است :

– سريع تر شدن زمان پاسخ : هر دستگاه آشكارساز يا شستي دستي منفردا در پانل نمايشگر حريق ظاهر مي شود.

– كاهش هزينه تاسيسات : كابل و نيروي كار

– انعطاف بيشتر : سهولت افزايش دستگاه هاي اضافي، اتصال پانل نمايشگر حريق به ديگر پانل ها، ايستگاه ها، پانل هاي ميميك و غيره، قابليت منطقه بندي حريق در صورت لزوم.